7 Reisvragen aan Tommy Wieringa

Tommy Wieringa lijkt volkomen in zijn element als hij onbekommerd mag verhalen van vreemde gebieden. Dat blijkt eens te meer uit de verhalen over de meest avontuurlijke reizen in de bundel literaire reisverhalen Ik was nooit in Isfahaan. De schrijver neemt je mee naar bekende en onbekende gebieden in de Caribische eilanden, Azië en Afrika. Maar ook naar Frankrijk en Hongarije. Zeven vragen aan Tommy Wieringa die zijn liefde voor reizen zullen uitdiepen.

Gezien je oeuvre en je verhalen reis je graag en veel. Toch spreekt uit gesprekken en interviews niet altijd je liefde voor reizen. Wat drijft jou de grens over?

Joseph Roth was een hotelburger uit noodzaak, ik uit plezier. Toch is de hotelkamer voor mij ook een ontsnapping, een ontsnapping van het corvee mezelf te zijn; in een hotel zijn mijn gedachten vrijer, mijn pas is er zwieriger. De hotelkamer is, naaste de kloosterkamer, de beste plek om te werken. Ik reis graag, en ben altijd weer licht verbijsterd als ik zie hoe de mens leeft, vooral in miljoenensteden.

Welke bestemming is favoriet en wat raakt je?

In Ethiopië heb ik het liefst gereisd. Een land van wonderen. Bijbels en groots. Van de onbarmhartige Darien-woestijn tot de groene valleien van het hoogland en de bergen van de Simien - geen land heeft een diepere indruk op me gemaakt. Ik hoef de namen maar te denken en het landschap rolt zich voor me uit. Uitstekende keuken ook, trouwens, Ethiopië.

Zoals je aangeeft, is een doel van reizen eenvoudige, banale dingen leren doorgronden. Daarvoor is contact met de plaatselijke bevolking een must. Hoe leg je dat contact en wat levert het je op?

Het heeft me altijd verbaasd dat veel mensen liever verdwalen dan de weg durven vragen. Nu is het mijn stellige overtuiging dat uit verdwalen goede reiservaringen voortkomen, maar soms heb je er geen tijd voor. Ik vind het leuk om met mensen te praten. Het begint met een eenvoudige vraag: Wat is dat? Wat doe je daar? Hoe heet dit dode dier op mijn bord? Het zijn soms aanzetjes tot een gesprek: Wie ben je? Waar kom je vandaan? Hoe leef je? Ik heb altijd foto’s bij me van mijn vrouw en kinderen, van mijn zusters zelfs - kleine bewijzen dat ik even menselijk ben als de ander, en niet van een andere planeet kom.

Ik was nooit in Isfahaan is een mooie beeldspraak met een diepe betekenis. Zijn er gebieden waar je wel graag naar toe zou gaan?

Ik heb een onberedeneerd verlangen naar Japan, naar kersenbloesem en de berg Fuji. Zulke beelden gaan aan de ervaring vooraf, en komen daar meestal niet mee overeen. Toch wil ik gaan en naar de wachtpost van Shirakawa reizen, die voor de haikudichter Basho het einde van de beschaving betekende. ‘De smalle weg naar het verre noorden’, Basho’s reisverslag, is een juweel zou iedere reiziger bij zich moeten dragen.

Wie reist kan verhalen. Is er een bestemming waarover je een bijzonder verhaal of belevenis kunt vertellen?

In Panama reisde ik naar het hart der duisternis, had ik  het gevoel, toen ik met inheemsen in een kano naar El Real  voer over zich steeds fijner vertakkend web van waterwegen.  Het stadje ligt in het hart van de Darién, een  spannend, weinig begaan stuk aarde, waar zich FARCmilities,  drugssmokkelaars en vogelaars ophouden. Het laatste stuk duwden we de kano door de modder. Zo kwam  ik in El Real aan, tot aan mijn borst onder de modder en een snee in mijn voet die in de kleine medische hulppost werd gehecht. Toen  de voet voldoende hersteld was, ging ik nog dieper de wildernis in met een  gids, nog verder bij de bewoonde wereld vandaan, tot aan de rand van de  wereld voor mijn gevoel - waar je in wezen naar zoekt als je reist.

Waar haal je de inspiratie voor je reizen en bestemmingen vandaan? Heb je een favoriete schrijver van reisverhalen?

Ryszard Kapuscinski was mijn god, maar sinds bekend werd dat hij veel heeft verzonnen in zijn reisverslagen, heeft hij voor mij glans verloren. Tot mijn grote spijt, moet ik zeggen, want er was geen grotere reisschrijver dan hij. Een hoogtepunt in de reisliteratuur vind ik ‘Zwarte zee’ van Neil Ascherson, een rondgang langs die vreemde, oude zee, waaraan schitterende steden als Odessa en Tblisi hun ontstaan te danken hebben.

Welke monumenten mogen reizigers niet missen?

De waterval van Tis Isat, bij de bron van de Blauwe Nijl in Ethiopië. Een fabelachtige plaats, waar ik een bijbels tafereel heb gezien: een verlamde man die door zijn vrienden op een draagbaar van eucalyptushout naar de rivier gedragen werd. • De Romeinse ruïnes van Apamea, Syrië. Ik was er op een koude, winterse dag, samen met een Engels vriend met wie ik veel reisde, er hing een stille, gewijde atmosfeer. In de velden waren hier en daar boeren aan het graven naar antiquiteiten, het land leek door grote mollen omgewoeld. Zo stil en machtig stond die lange zuilengalerij daar onder de grijze hemel, dat ik als betoverd rondliep. 

De oorlog in Syrië is een menselijke tragedie, ook in die zin dat het archief van de mensheid er verwoest wordt. • Het klooster van Sint Antonius, het oudste ter wereld, gelegen in de tussen de Rode Zee en de Arabische woestijn. De gastenbroeder vertelde me over terloopse wonderen. Hij leidde me over de kloostergronden, liet me achthonderd jaar oude cellen zien, gebouwd van modder, stenen en palmhout. Bedoeïenen hebben het klooster vaak veroverd, ze stookten vuren van de heilige boeken. De oudste fresco’s stammen uit de zesde eeuw en zijn bedekt met roet en de walm van lampenolie. In Marcuskerk wees hij me op twee kleine doodskisten. Daarin wachtten de monniken Justus en Jozef hun wederopstanding af. De kisten waren eenvoudigweg tegen de muur gezet en in plastic verpakt. Justus en Jozef zijn nooit opgehouden hun wonderen te verrichten. "Ze houden de kerk schoon", zei de gastenbroeder. "Ze ruimen de boeken op en vegen de vloeren. Zodat wij dat niet hoeven te doen." "Maar ze zijn dood", zei ik. Hij glimlachte, hij wist wel beter.

 

Tommy Wieringa is de auteur van de bestsellers Joe Speedboot en Caesarion. Zijn werk verscheen in meer dan vijftien landen en oogst grote nationale en internationale lof.
De nieuwste titel van Tommy Wieringa is Dit zijn de namen. Een waar kunststuk waarin hij de duistere binnenwereld van de mens met humor en wijsheid weet te verbinden aan de grotere thematiek van immigratie, de vraag naar wie wij zijn, en of verlossing mogelijk is. De Bezige Bij; prijs €24,90 (hardcover) en €19,90 (paperback).

Ik was nooit in Isfahaan, een bundeling literaire reisverhalen van Tommy Wieringa. De Bezige Bij