Het verhaal achter jouw souvenir: museum volkenkunde geeft uitleg

Conservator Francine Brinkgreve van Museum Volkenkunde vertelt: “Het souvenir uit Sumatra heeft geen traditionele functie en is dus waarschijnlijk voor de toeristenmarkt gemaakt. De koker bevat motieven die lijken op traditionele symbolen. De figuurtjes op de stop houden het midden tussen voorouderfiguren die op de traditionele Batak ‘toverstaven’ zijn afgebeeld en de zogenaamde Singa-figuur die kwaadafwerend is. Het witte motief op de koker zelf is het traditionele Bataksymbool voor het universum, met de nadruk op de vier windrichtingen.”

TOERISTENKUNST
De meeste souvenirs die in het buitenland te koop zijn, vallen onder de noemer toeristenkunst: het zijn recente objecten die speciaal vervaardigd worden voor de verkoop. Dit soort ‘kunst’ is meestal gemaakt door lokale ambachtslieden die traditionele kenmerken combineren met esthetische, westerse waarden. Hiermee hopen ze de kans op verkoop te vergroten. Door als toerist deze objecten te kopen, wordt het lokale ondernemerschap beloond en aangemoedigd. Zeker niet in alle gevallen is een souvenir voor de toeristenmarkt gemaakt. Conservator Annette Schmidt: “Een Masaï-zwaard is iets wat je gemakkelijk kunt aanschaffen en wordt nog steeds gedragen door de Masaï uit Kenia en Tanzania. Dit volk loopt met hun vee door gebieden met roofdieren en het zwaard dient, samen met een speer, voor de beveiliging van de kudde. Het zwaard is aan beide kanten vlijmscherp en het handvat is gemaakt van hout met een leren omhulsel voor de grip.”

EXPORTVERGUNNING
Het aanschaffen van een souvenir lijkt onschuldig, maar kan meer gevolgen hebben dan je denkt. Annette: “Sommige toeristen zijn echt op zoek naar authentieke kunstobjecten. Als deze voorwerpen ouder zijn dan vijftig jaar, kan er sprake zijn van cultuurgoederen die wettelijke bescherming genieten. Om deze objecten als souvenir mee te mogen nemen naar Nederland is een exportvergunning noodzakelijk. Dit is ter voorkoming dat beschermd cultuurbezit ongewenst het land verlaat. Het kan namelijk zijn dat de aangeboden voorwerpen gestolen of illegaal opgegraven zijn. Archeologische voorwerpen zijn
bijvoorbeeld vrijwel altijd beschermd en komen niet in aanmerking voor een exportvergunning. Op het uitvoeren van beschermde cultuurgoederen staan hoge straffen, oppassen dus! Kies liever voor een replica, maar let op dat je daarvoor niet te veel betaalt.”