Door de onbekende Baltische Staten

Litouwen en Letland staan nog hoog in de lijst van de minst bezochte Europese landen. Reizend door deze twee Baltische Staten ontdek je een wereld aan Jugendstil en barokke gebouwen in de hoofdsteden, hoge duinen aan de Koerse Schoorwal en ronduit maffe bezienswaardigheden ertussenin.

BALTISCHE STATEN
De wijk Užupis in de Litouwse hoofdstad Vilnius verwelkomt je met een verkeersbord waarop een smiley en Mona Lisa staan. Het staat naast de toegangsbrug, waaraan pasgetrouwden naar Russische traditie hangsloten hangen. Eenmaal aan de overkant begint een wijk die bol staat van de kunst, muziek, cafés en terrassen langs het water. En waar verliefde stelletjes, hip en alternatief, lopen langs de galerieën met barnsteen, art deco, vintage kleding en fotografie. Zo’n tien jaar geleden hebben kunstenaars, dromers en dronkaards deze Boheemse minirepubliek uitgeroepen, compleet met een eigen president en grondwet. Deze constitutie is in maar liefst acht talen aan een muur gespijkerd bij het centrale plein en geeft iedereen het recht om uniek, onafhankelijk of verliefd te zijn. Met een beetje geluk is er tijdens je bezoek een van de maffe feestdagen gaande in Užupis. Zo worden tijdens Nieuwjaar, op 21 maart, oude dagboeken verbrand, valt de ‘Dag van de witte
tafelkleden’ op paasmaandag en wordt er jaarlijks de ‘Dag van de constitutie’ gevierd, die heel toepasselijk op 1 april valt…

HET KASTEEL VAN TRAKAI
Even buiten de hoofdstad gaat het er een stuk rustiger aan toe. Knalpaarse waterfietsen en witte roeiboten dobberen samen met een groep zwanen op de meren rondom het kasteel van Trakai, een middeleeuws fort op een eiland op steenworpafstand van Vilnius. Een houten brug loopt vanaf het dorp via een klein eiland, verscholen tussen het wuivende riet, naar een tweede eiland met het gotische kasteel. Aan het einde van de voetgangersbrug domineert een plompe toegangspoort, vergezeld door torens met oranje dakpannen. Aan het binnenplein ligt een ophaalbrug naar het eigenlijke paleis van de hertog die hier ooit woonde. Binnen is minstens zoveel te zien als op het plein zelf; de kamers zijn onlangs opgeknapt en omgedoopt tot Trakai’s
historisch museum. Het is vooral het romantische aanzicht van dit kasteel dat blijft kleven. Daarom staan de visrokers met hun rooktonnen op de terrassen aan de waterkant in het dorp. Met een versgerookte vis kun je het hele plaatje, dat op het punt staat te worden toegevoegd aan de Unesco Werelderfgoedlijst, nog eens goed bekijken.

TUSSEN 50.000 CRUCIFIXEN EN KRUISEN
Je kijkt je ogen ook uit op het platteland van Litouwen, bij Siauliai. Daar, op een kleine heuvel midden in de weilanden, klinkt het getik van stukken hout die tegen elkaar aan slaan. Tienduizenden houten kruisjes hangen al wapperend in de wind aan de donkergrijze, verweerde kruisen die op elke vrije vierkante centimeter in de zandheuvel zijn geprikt. Want wat zo’n honderdvijftig
jaar geleden met één kruis begon, is een waar walhalla geworden van ongeveer 50.000 crucifixen, kruisen, Mariabeelden, handgeschreven briefjes en kralenkettingen, die als een deken over de heuvel heen liggen. Over de vraag waarom de houten symbolen opdoken, doen bijna net zoveel mythes de ronde als er kruisen staan. Van een zieke vrouw die er anderhalve eeuw op hoop van zegen één neerzette, tot door soldaten beroofde families die gedurende drie dagen en drie nachten op deze heuvel aan het werk waren. Maar ondanks dat het bedevaartsoord minimaal drie keer bruut is overreden door shovels en bulldozers van het Rode Leger, zijn de kruisen overeind gebleven.

EUROPA'S HOOGSTE DUINEN
Vanaf de kruisheuvel is het een korte rit en overtocht met de pont naar de Koerse Schoorwal. De smalle zandtong aan de westkust herbergt Europa’s hoogste duinen. De wind doet de duinen verstuiven en golven beuken van alle kanten tegen het schiereiland aan. Vanaf het hoogste punt, waar een omgewaaid stenen monument getuigt van de razende wind, zie je aan beide kanten van het schiereiland water en kijk je zó Rusland in, dat onderaan de duin begint. Fiets- en wandelpaden kronkelen er over de duinen, dwars door diepe dennenbossen en door een handjevol vissersdorpjes waar palingrokers tussen de houten villa’s hun vis staan te roken. Bij Nagliai Nerija duikt er een grijze Sahara op. De duinen van het park bewegen er tot een meter per maand, waardoor verschillende dorpen er al onder bedolven zijn. Wie hier liever de zee in duikt, moet het veertig kilometerlange strand delen met Russen, Litouwers en Duitsers. Maar geen nood, op dit fijne zandstrand is altijd wel een rustig plekje te vinden.



RIGA IN KLEUR
Riga, de hoofdstad van buurland Letland, is precies wat je er niet van verwacht: trendy, kleurrijk en zonnig. Zoals Mikhail Eisenstein zich flink heeft uitgeleefd op de gevels van huizen en paleizen in de art nouveau-wijk net buiten het oude centrum, zo zijn schilders direct na de onafhankelijkheid van Rusland in de weer geweest met blikken verf om de gebouwen in de oude stad weer kleur te geven. Grauwgrijze winkels, kerken en huizen zijn omgetoverd tot bontgekleurde, idyllische panden. ‘s Zomers komen daar de bloemen bij die over de relingen van de balkons hangen, waardoor het voelt alsof je door een Italiaanse stad als Florence flaneert – zeker met alle pleinen. Door een middag willekeurig rond te lopen door de slingerende stegen, ontdek je vanzelf de stadstuinen en kathedralen.

BITTERE BALSAM
’s Avonds bestel je in de bar de nationale drank van Letland. De Russen hebben wodka, de Esten hebben Vana Tallinn en de Letten hebben een absolute voorliefde voor hun balsam. Het gaat zó ver dat apothekers in Letland de sterke alcohol als medicijn tegen allerlei kwaaltjes verkopen. Het drankje heeft de kleur van berenburg, de sterkte van jenever, de geur van hoestdrank en de smaak van alledrie tezamen. Gelukkig weet de barman in het hotel wel raad met het magische drankje. Zo is ‘Riga’s Favourite’ een zoetsappige mix van tropische Malibu, ananassap en de bittere balsam. Al loungend op heerlijke, stoffen wegzakbanken, met uitzicht op de vele kerktorens van de oude stad, gaat dat drankje er best in.

Rondreizen Baltische Staten.