Het historische centrum van de Letse hoofstad Riga

Letland: Riga

Aan het middeleeuwse hart van Riga kun je duidelijk zien dat de Letse hoofdstad een belangrijk centrum was in het verbond van Hanzesteden. De jongere wijken daaromheen vertonen een ongeëvenaarde rijkdom aan bouwkunst in artnouveaustijl.

De handel met Centraal en West-Europa zorgde in de 13e tot en met 15e eeuw voor een hoogtepunt in welvaart. Uit die tijd dateert het oudste overgebleven
deel van de versterkte stadsmuren, bij de Zweedse Poort. Van de vestingwerken van de oude stad is ook nog een kruittoren te zien. Het kasteel van Riga, uit 1330, dient nu de Letse president tot ambtswoning.

De toren van de Petruskerk biedt een fantastisch uitzicht over de stad. Hij was ooit
vooral bekend als hoogste houten toren van Europa, maar het hout is helaas tijdens een recente restauratie vervangen door metaal. Ook de grote koepelkathedraal is interessant: de basis werd gelegd in 1211 en in het 17e-eeuwse interieur vind je Europa’s grootste kerkorgel, met niet minder dan 7668 orgelpijpen.

Spaghettistijl
Riga verdient zijn status als werelderfgoed niet alleen aan het grotendeels intact gebleven middeleeuwse centrum, maar ook aan de stadsuitbreiding met 19e-eeuwse houten bouwkunst en een bijzondere hoeveelheid en kwaliteit aan art nouveau-architectuur.

Toen de stad in de 19e eeuw opnieuw een belangrijk economisch centrum werd, verschenen de buitenwijken rond het middeleeuwse centrum, eerst met imponerende houten gebouwen in neoklassieke stijl, later in art nouveau. De collectie artnouveaugebouwen staat algemeen bekend als de beste van Europa.

Art nouveau, in de verschillende Europese regio’s ook of beter bekend als Jugendstil, New Style, metrostijl, spaghettistijl en zelfs slaoliestijl - naar een in die tijd spraakmakend vormgegeven advertentiecampagne - bloeide kort maar onvergetelijk rond de vorige millenniumwisseling. Behalve in de bouwkunst werd de stijl vooral toegepast op meubels, glaswerk, sieraden en in de schilderkunst.

Hoewel de regionale stromingen onderling verschillen, hebben ze ook gemeenschappelijke kenmerken. In de onvermijdelijke sierlijke ornamenten valt vooral een voorliefde voor planten- en vogelmotieven op. Ook kenmerkend is de opmars van grote glasoppervlakken, mogelijk gemaakt door enthousiast onthaalde moderne technieken.

Vooral de beroemde architect Mikhail Eisenstein heeft een stevig art-nouveaustempel op Riga gedrukt. Zijn uitbundige decoraties vertonen elementen uit de bouwkunst van de voorgaande duizend jaar, maar vooral de
vele vrouwenfi guren en de ‘schreeuwende’ maskers zijn kenmerkend voor Eisenstein. Hij had overigens geen oog voor de indeling van zijn gebouwen of de praktische bruikbaarheid. Voor Eisenstein telde alleen het uiterlijk.

Liefhebbers van architectuur herkennen in Riga ook andere bouwstijlen, vooral de classicistische en art déco zijn alom aanwezig, ook als combinatie. Bijvoorbeeld in het gigantische centrale marktcomplex uit 1930.