Lhasa: heilige stad in Tibet

Lhasa is de intrigerende hoofdstad van Tibet, tegenwoordig een autonome provincie van de Volksrepubliek China. De stad was lange tijd verboden gebied voor westerlingen, maar is is tegenwoordig te bezoeken. En gelukkig maar, want Lhasa is een unieke ervaring op het 'dak van de Wereld'.

Wanneer je Lhasa binnenrijdt zie je van verre al het immense Potala paleis.  Gelegen op een heuvel torent deze voormalige winterresidentie van de gevluchte Tibetaanse leider, de Dalai Lama, hoog boven de stad uit. Echter, de Tibetanen zijn niet zozeer gefocust op dit immense paleis met 1.000 kamers. De Jokhang tempel in het hart van de stad ervaren zij vanuit hun geloofsbeleving als veel belangrijker. In deze tempel bevindt zich namelijk het belangrijkste boeddhabeeld in heel Tibet. Rond de Jokhang begonnen vaak de protesten tegen de Chinese overheersing, die vaak met harde hand werden neergeslagen.
 

Onvervalste Tibetaanse sfeer
Tegenwoordig is het rustig in Lhasa. De Chinese invloed is duidelijk aanwezig, maar bij het Potala paleis en zeker rond de Jokhang heerst nog een onvervalste Tibetaanse sfeer. 's Morgens in alle vroegte komen devote pelgrims van heinde en verre naar de Jokhang voor hun ochtendrituelen. Ze lopen gewoonlijk met familie of bekenden hun rondjes om het kloostercomplex, werpen zich in alle eenzaamheid vol overgave languit op de aarde of verbranden bosjes jeneverbestakjes als offer. De vroege ochtend is dan ook een van de beste tijden om dit alles rustig van een afstandje gade te slaan of 'gewoon' je rondjes mee te lopen. Grote kans dat je door enkele Tibetaanse omaatjes vriendelijk wordt toegelachen. Voordat je het weet heb je er alweer enkele rondjes opzitten en zal je beslist een betere reïncarnatie wachten…
 

Het originele Jokhang klooster stamt uit de zevende eeuw. De toenmalige koning van Tibet trouwde toen met zowel een Nepalese als een Chinese prinses. Zij namen beide een beeld van Boeddha mee, waarmee de introductie van het boeddhisme in Tibet een feit was. Tijdens de Culturele Revolutie van de jaren zestig is een groot deel van het interieur (inclusief de beelden) vernietigd. De Jokhang was toendertijd ook verboden terrein en heeft zelfs enige tijd als bioscoop dienst gedaan. Na een grondige restauratie door Tibetaanse vrijwilligers in de jaren zeventig werd het klooster in 1979 weer als heilige plek in gebruik genomen. Het kloostergedeelte werd toen in eerste instantie bewoond door negen monniken, later stonden de Chinezen mondjesmaat meer monniken toe en gaandeweg mochten ook gelovigen de tempel weer bezoeken.
 

Ontmoetingsplaats bij uitstek
Doordat de Jokhang weer belangrijker werd, nam de interesse voor de Barkhor, het plein voor de Jokhang en de markt er rond omheen, ook weer toe. De Barkhor is de ontmoetingsplaats bij uitstek. Plein, markt en pelgrimsroute in één. Hier zie je Tibetanen uit alle delen van het land. Stoere Khampa's uit het Oosten, de rijkelijk van sieraden voorziene vrouwen van de Tibetaanse adel en monniken van alle leeftijden in hundonkerrode gewaden. Hier ook kun je verschillende Tibetaanse gebruiksvoorwerpen en souvenirs na scherpe onderhandelingen tegen goede prijzen kopen. Van gebedsmolens tot dure turkooizen en koralen, van 'yak yak yak' T-shirts tot zeer gedetailleerde boeddhistische tekeningen, de zogenaamde thangka's.

De hele dag lopen devote pelgrims met gebedsmolens, mala's (een soort rozenkrans) en zakjes kaarsvet hun rondjes om de hoofdtempel in de Jokhang. Het zijn voornamelijk ouderen die zonder op of om te kijken hun rondjes lopen, vaak vergezeld van hun kleinkinderen die na enkele rondjes afhaken en snel vriendjes opzoeken om mee te spelen. Vaak ook zie je hele families druk pratend en lachend hun rondjes lopen.
 

Imponerend uitzicht
Van het dak van de Jokhang heb je het meest imponerende uitzicht op dat andere indrukwekkende gebouw van Lhasa, het Potala Paleis. Maar er is meer te zien op het dak. Je hebt er een geweldig overzicht over de drukte op en rond het Barkhorplein. Je kijkt neer op pelgrims die voor de hoofdingang prosterneren (= zich plat op de grond werpen). Je bent dicht bij de gouden daken van de tempel en je ziet ook het dharma-wiel met de twee herten, symbool voor de eerste lessen van Boeddha in een hertenpark in Sarnath, nabij Varanasi in India. Want uiteindelijk is het toch allemaal om Hem te doen: Boeddha, Siddharta Gautama, zoon van een koning en voorbestemd om een groot koninkrijk te erven, maar die ervoor koos om te zoeken naar de zin van ons bestaan…
 

Tegen de avond kun je op de daken ook getuige zijn van debatterende monniken. Het debat over religie en wereldse zaken vormt een belangrijk onderdeel in de opleiding van een monnik. Na het debat haasten de monniken zich naar de belangrijkste kapel van het klooster om daar een uurtje te bidden onder het toeziend oog van Jowo Sakyamuni, een beeld van Boeddha op 8-jarige leeftijd, het heiligste beeld in de Tibetaanse geloofswereld.
 

Buiten de Jokhang wordt het vanaf 6 uur 's avonds steeds drukker. Na gedane arbeid komen de Tibetaanse bewoners van Lhasa weer in groten getale naar de Barkhor. Verkopers verdringen zich langs de pelgrimsroute voor het beste plekje om hun waar te verkopen. Slimmeriken zorgen ondertussen voor vertier in de vorm van ringwerpen of prijsschieten, waarmee je blikjes bier of Chinese prullaria kunt winnen. De hoofdprijs, een betere reïncarnatie, verdien je echter alleen door nog een extra rondje Barkhor…