Werelderfgoed op reis met Djoser (Mexico: Palenque)
Unesco’s werelderfgoedlijst telt iets meer dan 1.000 culturele en natuur monumenten. Veel van die plaatsen kun je op reis met Djoser bewonderen.
Mexico: Palenque
De Mayabeschaving duurde opmerkelijk lang: vanaf de 4e eeuw tot minimaal de 9e eeuw toen het verval inzette. Het enorme territorium van de Maya’s strekte zich uit over (delen van) vijf landen: Honduras, El Salvador, Guatemala, Belize en Mexico. Het rijk werd niet centraal geleid maar was opgebouwd uit talloze verspreid liggende religieuze/politieke centra. Dat levert een wonderbaarlijke verscheidenheid op in een fascinerende monumentale kunststijl. De uiterst originele vormen waren zowel krachtig als verfijnd en maakten grote indruk op de Spaanse veroveraars.
De ruïnes van Palenque liggen midden in de tropische jungle. Ze vertegenwoordigen slechts het centrum van de enorme stad die een oppervlak van ongeveer acht vierkante kilometer moet hebben bestreken. De natuurlijke omgeving is aangepast met kunstmatige heuvels en terrassen. Daarmee vormen podia en gebouwen een harmonieus evenwicht. De Otulum, een zijrivier van de Usumacinta, is geleid door een vernuftig 50 meter lang aquaduct met een gewelfd dak, dwars door de stad tot onder de vloer van het centrale plein. In Mayataal betekent Otulum ‘versterkte huizen’, later door de Spanjaarden vertaald in Palenque: ‘versterking’. Palenque is gesticht tussen de 3e en 5e eeuw. De belangrijkste monumenten dateren uit de bloeitijd, de jaren 500 - 700. Tegen het eind van de 10e eeuw kreeg de stad te lijden onder invasies van kustvolkeren, afkomstig van de Golf van Mexico. Dat was de oorzaak van de neergang van de stad.
In het centrale gebied domineert het ‘paleis’, een complex van gebouwen uit verschillende periodes. Het paleis telt vier binnenplaatsen en ligt op een enorme kunstmatige heuvel in de vorm van een afgeplatte piramide. Het hoogste gebouw drie verdiepingen - was wellicht een wachttoren of misschien een astronomisch observatorium, in ieder geval een uniek exemplaar in de Maya-bouwkunst. Het paleiscomplex krijgt tegenwicht van de zelfs nog grotere ‘tempel van de inscripties’, bovenop een trapvormige piramide uit 692. Daarin is de grafkelder van koning Pakal gevonden en een lange hiëroglyfentekst ter meerdere eer en glorie van het koningshuis.
Iets verderop zijn, half verscholen in de vegetatie, andere grootse tempelpiramides te onderscheiden. Zoals de tempels van de zon en van het kruis, en vele bouwwerken die nog maar nauwelijks zijn onderzocht, laat staan gerestaureerd.
Palenque toont als geen ander de bouwprestaties van de Maya’s. Zij ontwikkelden hier nieuwe constructietechnieken en drainagemethoden om de dikte van muren te kunnen terugbrengen. Het resultaat is verfijning en lichtheid met open ruimtes binnenin, doorgangen en galerijen, rijk versierd met beeldhouwwerk en reliëfpleisterwerk zoals niet eerder gezien. Deze decoraties vormen een unieke etalage van de mythologie en rituelen van de Maya’s uit het midden van klassieke periode.
Alle reizen naar Mexico.
