Museum Volkenkunde: Het verhaal achter jouw souvenir

DEEL 1: TIBETAANSE HALSKETTING
Ik ga op reis en ik neem mee terug... In ons voorjaarsnummer deden we een oproep aan reizigers om een foto van een bijzonder souvenir in te sturen. De specialisten van Museum Volkenkunde bogen zich over de foto van Djoserreizigster Els Engelen. Zij wil graag meer weten over haar zilveren halsketting, die ze 15 jaar geleden kocht in Kathmandu. Volgens de verkoper kwam het uit Tibet en was het onderdeel van een bruidssieraad.

Drs. Saskia Konniger van Museum Volkenkunde vertelt: “Veel sieraden uit het Himalayagebied worden gedragen om religieuze redenen. Ook heerst in veel Himalaya-culturen de overtuiging dat sieraden via het edelmetaal en de edelstenen een gunstige werking op het lichaam hebben. Daarbij zijn ze bij uitstek geschikt om te laten zien welke status de drager heeft en een indicatie van de financiële situatie. Dit sieraad zal niet door een monnik zijn gedragen, mogelijk is het een huwelijksgeschenk, maar het kan ook zijn gemaakt voor de toeristenmarkt. De stijl vertoont een sterke Chinese invloed. Zover ik kan inschatten op basis van de foto, is het sieraad met zorg gemaakt.
Dat is bijvoorbeeld te zien aan de manier waarop de edelstenen in de poten van de draak zijn gevat. Ook is er veel zorg besteed aan het scharnier. De maker had duidelijk oog voordetail; de schubben, de vlammen en de oogjes zijn eveneens - zo op het oog - met aandacht gemaakt. In tegenstelling tot de kwade westerse draak, wordt de oosterse draak geassocieerd met positieve krachten, zoals transformatie, energie en creativiteit. In China wordt de draak geassocieerd met onweer en bliksem, niet zelden wordt hij komende uit zo’n mythologische storm afgebeeld met edelstenen in zijn klauwen. Ook het Tibetaanse woord voor draak, ‘brug’, verwijst naar de donder. Turkoois wordt meestal beschouwd als een halfedelsteen, maar in Tibet en omstreken was het lange tijd een zeer populaire steen, ook omdat er bijzondere krachten aan toe worden gedicht. De inheemse turkoois uit de bergen heeft het later qua populariteit moeten afleggen tegen de turkoois uit Iran, die een diepere blauwe kleur heeft. De steen uit Tibet is wat groener. Welke steen het hier betreft is zo op de foto niet te zien. De Tibetaanse turkoois is te herkennen aan een lichtere groene kleur en heeft vaak zwarte of bruine aderen, inclusies. Echter, de meeste turkoois die de laatste jaren in omloop zijn, zijn synthetisch.
De tweede steen van dit sieraad is waarschijnlijk rode koraal, eveneens zeer populair in het Himalayagebied. Rood koraal, afkomstig uit de zee, kwam veelal uit Italië. De prijs van deze importedelsteen was, in periodes, even hoog als goud. Ook van deze halfedelsteen bestaan vele imitatievormen, onder meer van porselein, glas, plastic en been.”

Bekijk onze rondreizen door Tibet.