Een dag in Chiapas, Mexico: krokodillen, traditionele dorpjes en internet

Reis je met Djoser naar Mexico, dan bezoek je in de provincie Chiapas onder meer de Sumidero-kloof en de omgeving van San Cristóbal de las Casas. Reisbegeleider Frits van Rhijn beschrijft hoe je op één dag voorbeelden te zien krijgt van de veelzijdigheid van deze reizen: natuurschoon, indiaanse culturen en de Spaanse koloniale erfenis.

Wanneer de ochtendnevel even openbreekt, krijgen we pas goed zicht op de enorme rotswanden van de kloof. Sommige zijn meer dan duizend meter hoog.
Huiveringwekkend te bedenken dat hier in de zestiende eeuw de oorspronkelijke inheemse bevolking: mannen, vrouwen en kinderen, zich naar beneden wierpen om te ontkomen aan het gezag van de nieuwe Spaanse overheersers.
Het geluid dat weerklinkt in de indrukwekkende kloof doet bij deze gedachte denken aan geschreeuw, maar het is gewoon het motorgeluid van onze supersnelle boot waarmee we dit natuurgebied verkennen.

Kluifje voor de krokodil
Vanuit een soort houten wachttorentje achterop de boot stuurt de bootsman zijn vaartuig vaardig over de Rio Grijalva terwijl hij ons wijst op watervallen, grotten met vleermuizen, pelikanen, gieren, reigers, aalscholvers en enkele ons onbekende kleinere vogels. Nevelslierten en apengeroep versterken de bijzondere sfeer. De boot stopt regelmatig om ons van de omgeving te laten genieten.

We zien enkele krokodillen van respectabele omvang op de modderbanken langs de oever liggen. Dat veroorzaakt enige opschudding, maar lokt ook uit dat sommigen de krokodillen uit hun schijnbare apathie denken te kunnen wekken door met de handen op het water te slaan.

De bootsman waarschuwt in rap Spaans: "Wanneer jullie niet als kluifje voor de krokodil willen dienen, hou dan je handen binnenboord. Er kan best zo'n exemplaar onder of vlakbij de boot zwemmen." Na de vertaling gehoorzaamt men enigszins wit weggetrokken en houdt voortaan alle lichaamsdelen netjes binnen.

Strafwerktuig
We vullen de rest van de dag in met bezoeken aan twee traditionele dorpjes in de directe omgeving van San Cristóbal de las Casas. Dat blijkt eens te meer een goed besluit wanneer we horen dat de weg naar San Cristóbal zelf is afgesloten door de Zapatistas, voorvechters van de belangen voor de inheemse bevolking in de provincie. Nu we dat bijtijds weten kunnen we een alternatieve route kiezen naar ons eerste dorp: San Juan Chamula.

De stroom is er uitgevallen, dus na de overheerlijke lunch met warme tortas, Mexicaanse broodjes met kaas en/of ham, avocado en de onvermijdelijke chili's, volbrengen we het toiletbezoek bij kaarslicht. In de bijzondere kerk is de vloer bedekt met zacht geurende dennennaalden en aan het plafond hangen grote doeken in de vorm van guirlandes. Daartussenin veel kaarsen en offerrituelen met posh, de lokale drank van suikerriet en maïs.

Ook Fanta en cola zijn prominent aanwezig, deze dranken zijn namelijk uiterst geschikt om de gelovigen te laten boeren, waarmee ze het slechte uit zichzelf verdrijven. Met het kwaad in een zieke man wordt afgerekend door met een levende kip over zijn lichaam te strijken. De kip is er zo te zien niet gelukkig mee. De oprechte devotie van de lokale bevolking maakt diepe indruk. We gedragen ons netjes, fotograferen van de rituelen binnen en buiten de kerk is ten strengste verboden. Het zien van de zware stok, het strafwerktuig van de ordebewaker waarmee je eventueel in aanraking zou kunnen komen, zorgt voor brave gehoorzaamheid.

Zilveren tanden
Het tweede dorp, Zinacatan, ademt een totaal andere sfeer. In tegenstelling tot San Juan Chamula is het hier opgeruimd en ordelijk, je wordt hier ook niet omspoeld door hordes kinderen. De plaatselijke klederdracht is bijzonder kleurrijk met felle rode en paarse tinten. We gaan op bezoek bij een familie van acht personen, in hun adobe (lemen) woning. De mannen werken in de chrysantenkassen, de vrouwen doen het huishouden en verkopen hier en daar wat weef- en borduurwerk.

In een van de twee kraakheldere kamers waaruit het huis bestaat, brandt een houtvuur om op te koken. We komen onaangekondigd, maar krijgen alle aandacht en een demonstratie van het heupweefgetouw. De weefsels die zo specifiek zijn voor de lokale dracht, zijn hier natuurlijk ook te koop.

De vrouwen des huizes oogsten vooral bewondering met prachtig geborduurde huipiles, hemden voor de mannen. Wanneer een van hen een koop sluit, opent ze haar mond voor een brede lach en laat in zilver gevatte voortanden zien. Het gebruik om de tanden met goud of zilver te omlijsten dateert nog van voor de komst van de Spanjaarden. De gemiddelde Nederlandse tandarts zal dit schoonheidsideaal waarschijnlijk minder waarderen want het gaat in dit geval om kerngezonde tanden.

Houtvuur en internet
Inmiddels blijkt de weg naar San Cristóbal vrij. In minder dan een half uur rijden we naar ons oud-koloniale hotel, met de gebruikelijke patio, in het centrum. Overal staan bloemen en in een van de ruimtes brandt zelfs een open haard. Dat is een aangename verrassing nu we nogal hoog in de bergen verblijven. Het thuisfront digitaal op de hoogte houden kun je hier op veel plaatsen, maar communiceren vanuit een internetcafé in een van de Spaanse koloniale panden is een aparte ervaring. En terwijl de een achter de computer contact legt met de rest van de wereld, warmt de ander zich aan het houtvuur waarop het avondmaal wordt klaargemaakt. 's Avonds op de patio serveren obers in lokale traditionele kleding het diner bij kaarslicht. Terwijl we genieten van de streekgerechten beramen we plannen om de marimbaspelers om zeep te helpen. Alles heeft zo zijn keerzijde.

Rondreis Mexico.